Zaplanowaliście jakąś sytuację, a tu nagle spotyka Was coś niespodziewanego, zupełnie innego niż to co przewidywaliście? W tym momencie odczuliście właśnie jest zaskoczenie. Ta emocja nie pozostaje osamotniona. Jeśli w trakcie zaskoczenia wydarzyło się coś przyjemnego, wtedy zaskoczeniu towarzyszą radosne emocje takie jak zachwyt czy szczęście. Jeśli zaś wydarzy się coś nieprzyjemnego, to wtedy zaskoczenie wywoła emocje związane ze złością (irytacja, gniew), wstydem (zażenowanie, wyrzuty sumienia) a może nawet strachem (niepokój, przerażenie).
Czym jest zaskoczenie?
Wszystkie emocje są dla nas pewną informacją. Zaskoczenie skłania nas do oceny nieoczekiwanego, nagłego zdarzenia. Nie mówimy o zaskoczeniu czy jest dobre lub złe, wszystko zależy od sytuacji, w której znajdujemy się w chwili zaskoczenia. Ta emocja ma jedną bardzo istotną cechę a mianowicie kruchość trwania. Jest odpowiedzią na zaistniałe zdarzenie tu i teraz. Zmusza do reakcji i szybkiej oceny sytuacji. W momencie zaskoczenie nie wiemy co się wydarzy dalej, jak zareagujemy i w jaką emocję przejdziemy. Zaskoczenie jest wyrazem dezorientacji. Trwa kilka sekund i szybko zmienia się w inną emocję. Dopiero po krótkiej chwili zdajemy sobie sprawę czy to, co się wydarzyło wpływa na nasze samopoczucie pozytywnie czy negatywnie.
Jak reagujemy na zaskoczenie?
Załóżmy hipotetycznie, że idziemy w czasie przerwy korytarzem szkolnym. Widzimy jak obok nas spada powieszony na ścianie kwietnik. Co czujemy? Jak reagujemy? Zapewne ktoś krzyknąłby UWAGA, odciągnął osobę będącą bliżej a sam uchyliłby się lub odbiegł w inną stronę. Każda wykonana lub powiedziana rzecz jest prawidłowa ponieważ zareagowaliście na zaskoczenie. Po chwili kiedy po zaskoczeniu przyszła wstępna analiza zdarzenia wystąpiła druga emocja adekwatna do sytuacji. Zaskoczeniu w tym wypadku mógłby towarzyszyć lęk przed urazem oraz zachwyt związany z refleksem.
Jak zauważyć zaskoczenie?
Jedną z najważniejszych właściwości zaskoczenia jest to, że jest chwilowe. Nie jest trudnością do zaobserwowania przy pomocy rejestratora fal mózgowych jednak nie korzysta się z takiego specjalistycznego sprzętu na co dzień. By dostrzec tą emocje należy być uważnym. Możecie przeprowadzić test opowiadając znajomym coś zaskakującego np. pod czas jedzenie na przewie szkolnej. Osoba zaskoczona zatrzyma się, przestanie jeść, może zrobić charakterystyczną minę lub wyraz twarzy, zanim przejdzie w kolejną emocję. Dzięki temu momentowi możemy zauważyć kiedy ktoś jest faktycznie zaskoczony a kiedy tylko udaje.
Oglądając zaproponowany filmik możecie zobaczyć zaskoczenie www.youtube.com/watch?v=YuX4aL0Cknc
Anna Paduch – pedagog
