To bardzo dobre pytanie. W języku angielskim istnieje rozróżnienie płci. Termin sex oznacza płeć biologiczną czyli najczęściej spotykany, podział na płeć męską i żeńską – male, female. Znaczenie gender odnosi się do płci społeczno–kulturowej, także płci psychicznej czy psychologicznej.
Co na to wolna encyklopedia
W Wikipedii natkniemy się na taką definicję, w której gender to „zespół zachowań, norm i wartości przypisanych przez kulturę do każdej z płci. Jest to suma cech osobowości, stereotypów i ról płciowych, rozumianych w danym społeczeństwie jako kobiece lub męskie, przyjmowanych przez kobiety i mężczyzn w zakresie danej kultury w drodze socjalizacji, niewynikających bezpośrednio z biologicznych różnic w budowie ciała między płciami, czyli dymorfizmu płciowego¹”.
Różnice biologiczne to nie wszystko
Różnice biologiczne, czyli dymorfizm płciowy odnosi się do biologicznego rozumienia płci, i jest to najbardziej charakterystyczna różnica między przedstawicielami płci męskiej i żeńskiej. Jest to zespół cech odróżniający organizmy w obrębie jednego gatunku na wytwarzające komórki jajowe, czyli żeńskie (płeć żeńska) oraz organizmy wytwarzające plemniki, czyli komórki męskie (płeć męska). Zaliczają się do nich między innymi wzrost (statystycznie mężczyźni są wyżsi od kobiet), budowa ciała (szersze ramiona u mężczyzn i szersze biodra u kobiet), czy sposób oddychania (piersiowy u kobiet i brzuszny u mężczyzn).
Termin gender wychodzi poza czysto biologiczny czy fizjologiczny podział rozumienia płci. Włącza do jego zakresu także płeć psychiczną. W znaczeniu naszego własnego poczucia przynależności do płci żeńskiej lub męskiej. Przejawia się to poprzez wybór zachowań w zakres ról płciowych oraz związanych z nimi odczuć.
Opinia Światowej Organizacji Zdrowia
Definicja WHO podaje, że gender obejmuje przyjmowane przez człowieka role, zachowania oraz aktywności, jakie dane społeczeństwo uznaje za odpowiednie dla kobiet i mężczyzn. Z kolei definicja roli płciowej zakłada, że jest to „wszystko, co dana osoba mówi lub robi, aby pokazać innym lub sobie do jakiego stopnia jest mężczyzną lub kobietą albo osobą nieokreśloną seksualnie”². Wliczając wszelkie aspekty zachowania i przeżyć wewnętrznych, dzięki którym ludzie różnią się w danej kulturze od osoby płci odmiennej. Taki który w danej kulturze uważany jest jako typowy, czy też akceptowalny dla danej płci. Podstawą znaczenia terminu gender jest więc poczucie pełnej niezależności w określaniu siebie, bez zakładania, że osobę określa jedynie biologia.
Rozumienie gender „różni się w zależności od społeczeństwa i może podlegać zmianom. Chociaż większość ludzi rodzi się albo jako mężczyźni, albo jako kobiety, uczy się ich odpowiednich norm i zachowań – w tym sposobu, w jaki powinni współdziałać z innymi osobami tej samej lub przeciwnej płci w gospodarstwach domowych, społecznościach i miejscach pracy. Kiedy jednostki lub grupy nie pasują do ustalonych norm płci, często spotykają się z napiętnowaniem, praktykami dyskryminacyjnymi lub wykluczeniem społecznym³”.
Z takim stereotypowym podejściem, w którym płeć biologiczna może być wyznacznikiem osobowości człowieka starają się walczyć badacze gender studies. Ta dziedzina nauki powstała w latach ’70 ubiegłego wieku w wyniku tzw. drugiej fali feminizmu. Bada między innymi procesy, które mają wpływ na rozumienie pojęć związanych z płcią, kobiecością, męskością oraz normami zachowań w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym.
Martyna Jacewicz – seksuolog specline.pl
Źródło:
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/Gender [dostęp 2022-12-14]
-
Money J & Ehrhardt A A. Man & woman, boy & girl: the diffei-entiation and dimorphism of gender identity from conception to maturity. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press, 1972.
-
https://www.who.int/europe/health-topics/gender#tab=tab_1 [dostęp 2022-12-14] (ang.).
Przydatne linki
Mały słownik dla genderowo zdezorientowanych
Tolerancja we współczesnym świecie
