Szkoła to jedno z najważniejszych miejsc w życiu dziecka – to właśnie tutaj oprócz zdobywania wiedzy nawiązuje się przyjaźnie, uczy się, jak współpracować z innymi, rozwiązuje problemy i podejmuje decyzję, jaką drogę edukacyjną lub zawodową wybrać po ukończeniu szkoły średniej.
Prawa dziecka w systemie oświaty są gwarantowane przez szereg dokumentów – zarówno międzynarodowych (Konwencję o Prawach Dziecka oraz Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności), jak i o zasięgu krajowym (Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawę z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe).
Prawo nie tylko do nauki
Prawa dzieci do nauki dotyczą dwóch artykułów Konwencji o Prawach Dziecka: artykuł 28 oraz artykuł 29 (Konwencja o Prawach Dziecka 1989). Ze sferą edukacji wiąże się pośrednio jeszcze kilka innych zapisów konwencyjnych. Maciej Osuch, formułując katalog praw dziecka będącego uczniem, zawartych w Konwencji o Prawach Dziecka w kontekście Konstytucji, stwierdza, że każdy uczeń ma prawo do:
-
znajomości swoich praw (art. 29 i 42 Konwencji);
-
dochodzenia swoich praw (art. 2 i 4);
-
nauki (art. 28 i 29);
-
wypoczynku i czasu wolnego, uczestnictwa w zabawach i życiu kulturalnym (art. 31);
-
równego traktowania wobec prawa (art. 2 i 23);
-
ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem oraz wszelkimi formami przemocy fizycznej lub psychicznej (art. 2, 19, 28, 34, 35, 37, 39);
-
ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życiem prywatne, rodzinne czy też korespondencję (art. 16);
-
ochrony przed bezprawnymi zamachami na jego honor i reputację (art. 16);
-
swobodnego wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach go dotyczących (art. 12) oraz do swobodnej wypowiedzi (poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji oraz idei wszelkiego rodzaju) (art. 13);
-
swobody myśli, sumienia i wyznania (art. 14);
-
dostępu do informacji z różnych źródeł (art. 13 i 17);
-
swobodnego zrzeszania się (art. 15).
Po co prawo w szkole?
Obecność praw dziecka w przestrzeni szkolnej jest niezwykle ważna, gdyż z jednej strony gwarantuje poszanowanie godności każdego dziecka niezależnie od jego pochodzenia, koloru skóry czy wyznawanej religii, a z drugiej pozwala na kształtowanie przyjaznej atmosfery w placówce, sprzyja poczuciu bezpieczeństwa dzieci oraz służy budowaniu dobrych relacji między nauczycielami a uczniami.
Stosownie do powyższego do zadań dyrektora należy działanie mające na celu upowszechnienie wśród pracowników szkoły wiedzy o prawach dziecka, podstawowych regulacjach w tym zakresie – zarówno polskich, jak i międzynarodowych oraz kontrola, aby prawa te w codziennej praktyce były przestrzegane.
Marlena Szpiech – prawnik Specline.pl
Przydatne linki:
https://www.youtube.com/watch?v=a-PphP4hT4o
https://www.infor.pl/prawo/dziecko-i-prawo/edukacja/89525,Jakie-uczen-ma-prawa-w-szkole.html
